მე-20 საუკუნის ქართველი ფერმწერი, გრაფიკოსი, საქართველოს სახალხო მხატვარი, თეატრისა და კინოს მხატვარი, შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო პრემიის ლაურეატი, პროფესორი ლადო გუდიაშვილი 1896 წლის 18 მარტს თბილისში დაიბადა.
ლადომ მხატვრობის მიმართ ინტერესი ბავშვობიდან გამოამჟღავნა. მას შემდეგ, რაც ფანქარი ხელში დაიჭირა, ხატავდა ყველგან, სადაც კი ხელი მიუწვდებოდა: ქაღალდზე, კედელზე, ფიცარზე, იატაკზე და ღობეებზეც კი.
პატარა მხატვრის ნამუშევრებში მეზობლად მცხოვრებმა გერმანელმა მხატვარმა ზომერმა ინდივიდუალური ხელწერა შენიშნა და დიდი მომავალი უწინასწარმეტყველა.
1910 წელს ლადო ფერწერისა და ქანდაკების სკოლაში მიაბარეს, რომელიც პირველი ხარისხის დიპლომით დაამთავრა და ხატვის მასწავლებლად მოეწყო. თან შემოქმედებით მუშაობას აგრძელებდა.
1915 წელს მხატვრის ნამუშევრების პირველი პერსონალური გამოფენა გაიმართა.
1916 წელს, გუდიაშვილისა და სხვა მოღვაწეთა მცდელობით, „ქართველ ხელოვანთა საზოგადოება“ დაარსდა. იმავე წელს საზოგადოების მიერ შეგროვებული დახმარება ნიკო ფიროსმანს გაეცა.
1917-19 წლებში გუდიაშვილმა თბილისისადმი მიძღვნილი ციკლი შექმნა, რომლის მთავარი პერსონაჟები კინტოები და ყარაჩოხელები არიან - „კინტოების ქეიფი ქალთან“, „ქრისტინე“, „სტეპკოს დუქანი“ და სხვა.
1919 წელს ლადო გუდიაშვილი პარიზის „თავისუფალ აკადემიაში“ სასწავლებლად გაემგზავრა.
იმ დროს პარიზში სხვა ქართველი მხატვრებიც მოღვაწეობდნენ - შალვა ქიქოძე, ელენე ახვლედიანი, ქეთევან მაღალაშვილი, დავით კაკაბაძე.
გუდიაშვილის პარიზული ცხოვრება საინტერესო და თავგადასავლებით სავსე იყო - მონაწილეობდა პარიზის, რომის, ვენეციის, ამსტერდამის გამოფენებში და პარიზულ კარნავალებში.
ერთხელ, კოვბოების საზეიმო მსვლელობასთან შესაერთებლად, ახალგაზრდა მხატვარმა თმა გადაიპარსა, საკარნავალო კოსტიუმი ჩაიცვა და თავზე განიერფარფლებიანი ქუდი დაიხურა. მხიარული მსვლელობის შემდეგ კაფე „როტონდაში“ ყავის დასალევად შესული მხატვარი პოლიციელმა დააპატიმრა, რადგან საშიშ დამნაშავეს მიამსგავსა. საბედნიეროდ, ყველაფერი გაირკვა და გუდიაშვილი მალევე გაათავისუფლეს. სხვათა შორის, გუდიაშვილი სწორედ კაფე „როტონდაში“ დაუმეგობრდა პაბლო პიკასოს, ფრანს მაზერელს, ამადეო მოდილიანს, ალბერ მარკეს, ანდრე დერენს და სხვა გამოჩენილ მხატვრებს.
1920 წელს პარიზში, გუდიაშვილის ნამუშევრების გამოფენაზე, „კინტოების ქეიფით“ დაინტერესდა ცნობილი ესპანელი მხატვარი იგნასიო სულუაგა. მეორე დღეს ესპანელი სახელოსნოში ეწვია ლადოს, კიდევ რამდენიმე სურათი აარჩია და მხატვარს, რომელიც მზად იყო, ცნობილი ხელოვანისთვის მთელი კოლექცია ეჩუქებინა, ფრანკების ორი მოზრდილი დასტა დაუტოვა და ასე უთხრა: „მე ბევრი რამ გამომიცდია და ყველაფრის ფასი ვიცი. თქვენ ახლა ფული გჭირდებათ. აიღეთ და უკეთესი სურათები დახატეთ“.
1922 წელს პარიზში გუდიაშვილის პერსონალური გამოფენა მოეწყო. პირველ გამოფენას მეორე მოჰყვა.
შემდეგ იყო გამოფენები ბელგიასა და ამერიკის შეერთებულ შტატებში.
1925 წელს საფრანგეთში გამოიცა მორის რეინალის მონოგრაფია „ლადო გუდიაშვილი“.
მალე ქართველი მხატვრის ნამუშევრები შეიძინეს მადრიდის „პრადოს“ მუზეუმმა, პარიზის გალერეებმა, ევროპელმა და ამერიკელმა კოლექციონერებმა.
სწორედ მაშინ, როცა ევროპა ლადო გუდიაშვილის აღიარებას იწყებდა, მხატვარმა სამშობლოში დაბრუნება გადაწყვიტა. პარიზული გალერეის მეპატრონე როზენბერგი, რომელმაც თავის დროზე თავად პიკასოსა და მატისს გაუწია მეცენატობა, გუდიაშვილს განზრახვაზე ხელის აღებას სთხოვდა, „წასვლა იმ დროს, როცა იწყება თქვენი აღიარება, დიდი შეცდომაა“, - არწმუნებდა გალერისტი მხატვარს, მაგრამ ლადომ გადაწყვეტილება არ შეცვალა და 1926 წელს საქართველოში დაბრუნდა.
იმავე წელს თბილისის სამხატვრო აკადემიაში პროფესორის ხარისხით დაიწყო პედაგოგიური მოღვაწეობა.
1930 წელს 30 წლის მხატვარი 16 წლის ნინო მგელაძეზე დაქორწინდა, რომელიც გუდიაშვილის შემოქმედების უმთავრესი კრიტიკოსი გახდა. მხოლოდ მეუღლეს ჰქონდა უფლება, პირველს ენახა და შეეფასებინა ლადოს ახლად შექმნილი სურათი.
1946 წელს კათალიკოს-პატრიარქ კალისტრატეს თხოვნით, ლადო გუდიაშვილმა ქაშუეთის წმინდა გიორგი ტაძრის მოხატვას მოჰკიდა ხელი. ამის გამო, მხატვარს საბჭოთა იდეოლოგიის ღალატი წაუყენეს ბრალად, კომუნისტური პარტიიდან გარიცხეს და სამხატვრო აკადემიიდან დაითხოვეს.
გუდიაშვილის მოხატული ფრესკებით არც საპატრიარქო და მრევლი დარჩენილა კმაყოფილი. წმინდანთა სახეები ტრადიციულ ჩარჩოებში არ ჯდებაო და მხატვარს ღვთის გმობაც დასწამეს. ცხრათვიანი მუშაობის თავზე, ტაძრის მოხატვის პროცესი შეჩერდა. ამის შემდეგ, ორმოცი წლის განმავლობაში, ლადო გუდიაშვილის არც ერთი პერსონალური გამოფენა აღარ გამართულა. ხანგრძლივი პაუზის შემდეგ, 1957 წელს სამხატვრო გალერეაში ლადო გუდიაშვილის 835 ნახატი გამოიფინა, რასაც საყოველთაო აღფრთოვანება და მხატვრის ხელახალი აღიარება მოჰყვა.
თანამემამულეთა მსგავსად (გრიგოლ რობაქიძე, კონსტანტინე გამსახურდია), გუდიაშვილი ხშირად იყენებდა მითოლოგიურ ალეგორიებს, რომლის ცენტრშიც მომხიბლავი ქალბატონი წარმოდგენილია, როგორც იდუმალი „დედამიწის ქალღმერთი“.
ლადო გუდიაშვილმა ქართველ მხატვართაგან პირველმა დაასურათა „ვეფხისტყაოსანი“, მასვე ეკუთვნის ილუსტრაციები სულხან-საბას იგავ-არაკთა კრებულ „სიბრძნე სიცრუისთვის“. ლადო გუდიაშვილს 1958 წელს - საქართველოს, ხოლო 1972 წელს სსრკ სახალხო მხატვრის წოდება მიენიჭა.
1976 წელს მხატვარს სოციალისტური შრომის გმირის ორდენი მიანიჭეს, რასაც შოთა რუსთაველის სახელობის პრემია და საპატიო თბილისელის წოდებაც მოჰყვა.
მხატვარი 84 წლის ასაკში, 1980 წლის 20 ივლისს გარდაიცვალა. დაკრძალულია მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა მთაწმინდის პანთეონში.
ლადო გუდიაშვილი
„ჩემმა ბავშვობამ ძველი თბილისის უბანში გაიარა. ეს იყო ძალზე ღარიბული, მაგრამ უაღრესად თავისებური, კოლორიტული უბანი“. - ლადო გუდიაშვილი „მოგონებათა წიგნი“.
1976 წლის 30 მარტი. ლადო გუდიაშვილი 80 წლისაა
„საკუთარმა ცხოვრებამ მაჩვენა, რომ კეთილს ძალიან ხშირად გვერდიგვერდ მისდევს ბოროტება, როგორც კარგი მეგობრები, ისე დადიან ქვეყნად. რა დასამალია და ზოგჯერ, ბოროტი სჯობნის სიკეთეს“. - ლადო გუდიაშვილი „მოგონებათა წიგნი“.
დანიის დედოფალი მარგარეტ II, მეუღლესთან ერთად, სტუმრად ლადო გუდიაშვილის სახელოსნოში. 1975 წელი.
„მთელი ჩემი ცხოვრება ვფიქრობდი, რატომ დაბრუნდა მამა პარიზიდან საქართველოში, რატომ თქვა უარი ასეთ შემოთავაზებაზე? იცით, ამ კითხვას როდის გაეცა პასუხი? როცა ლადო გარდაიცვალა. დაკრძალვის ცერემონიალზე მამას მთაწმინდისკენ უამრავი ხალხი მიაცილებდა, რეკდა ქაშუეთის ტაძრის გლოვის ზარები. ახალგაზრდები მთაწმინდისკენ მიმავალ აღმართზე ხელით მიასვენებდნენ განსვენებულის სასახლეს. სწორედ მაშინ მივხვდი, მამა მართალი იყო, რომ დაბრუნდა საქართველოში. ლადოს ხომ ქართველი ხალხის სიყვარულმა მოუტანა ასე დიდი აღიარება“. - ჩუქურთმა გუდიაშვილი
ლადო გუდიაშვილი
როცა პიკასოზე ვფიქრობ, ჩემს ცნობიერებაში შორეული ახალგაზრდობის დღეები ცოცხლდება და კიდევ უფრო მიმზიდველად მეჩვენება კაფე „როტონდა“ - ადგილი, სადაც მას ვხვდებოდი ხოლმე. ვაკვირდებოდი მის სახეს, ხელებს, მოძრაობას... გასაოცრად ლამაზი, პატარა ხელები ჰქონდა. რაღაც მოუსვენრობა ემჩნეოდა. შემდეგში შედარებით უფრო კარგად გავიცანი, მივხვდი, რომ მოუსვენრობა მისი ხასიათის თვისება იყო. ამ თვისებას კიდევ უფრო უსვამდა ხაზს საოცრად ცოცხალი თვალები. უკვე შეჭაღარავებული შავი თმა ჰქონდა. ხშირად მინახავს სევდიანი, ფიქრებში წასული. „როტონდაში“ საათობით ჩუმად იჯდა ხოლმე“. - ლადო გუდიაშვილი.
ლადო გუდიაშვილი და კორესპონდენტი ვალერი პარტუგიმოვი. 1969 წლის 4 აპრილი.
ლადო გუდიაშვილი უცნობ ქალბატონთან ერთად
„მე ლამაზი ადამიანების ხატვა მიყვარს“. - ლადო გუდიაშვილი.
ლადო გუდიაშვილი წყნეთის აგარაკზე თავისავე ნამუშევრის ფონზე
1973 წლის სექტემბერი. ფრესკა შესრულებულია სახლის გარე კედელზე, რომელიც ამჟამად დაფარულია ფიცრებით, შესრულებულია ცემენტის შელესილობაზე ჩვეულებრივი სამღებრო საღებავებით.
მხატვარი ავთანდილ ვართაგავა და ლადო გუდიაშვილი თავის დარგულ ვარდებთან.
წყნეთი 1973 წელი.
„ლადო გუდიაშვილის ნამუშევრების ნახვით შეგიყვარდება საქართველო“, - ხელოვნებათმცოდნე და კრიტიკოსი მორის რეინალი.
ლადო გუდიაშვილი კაფე „როტონდაში“ უკრავს გიტარაზე. 1922 წელი
„ლადო გუდიაშვილი თავის მოწოდებად რაცხს, უწინარეს ყოვლისა, იყოს მხატვარი. არადა, მოგეხსენებათ, რას ნიშნავს მხატვრობა დელაკრუას, კურბეს, სეზანის, სიორას შემდეგ. ამასთანავე, იგი საკუთარი ნატურის იდუმალებისა და თავისი რასისმიერი ინსტინქტების წყალობით, შესანიშნავად ახერხებს, დარჩეს პოეტად, რისთვისაც იგი მუდამ ეყვარებათ. მე მას ვერავის შევადარებ. იქნებ, ლადო გუდიაშვილი მამამთავარია ხელოვნებისა, რომელიც ახალგაზრდა, უწინ ჩაგრულმა ერმა ხვალ უნდა შექმნას? მე მჯერა, რომ ჩემს თბილისელ ჭაბუკ მეგობარს ბრწყინვალე მომავალი აქვს“, - ფრანგი ხელოვნებათმცოდნე ანდრე სალმონი.
ჯუმბერ პატიაშვილი - პოლიტიკოსი და ლადო გუდიაშვილი
ლადო გუდიაშვილი. ავტორი მიხეილ რიბაკი
„ლადო გუდიაშვილის ექსპოზიცია ჩვენთვის იყო აღმოჩენა, რომელმაც უაღრესად თავისებური მხატვარი წარმოგვიდგინა. იგი აზროვნებს ისევე რთულად, ან შესაძლოა, ისევე სადად, როგორც ადამიანები მისი ქვეყნისა, რომელსაც უძველესი ცივილიზაცია აქვს. პარიზული გემოვნების მაცდუნებელ მრავალფეროვნებაშიც სრულიად შეინარჩუნა ეროვნული თავისებურებანი, დარჩა ქართველად მას შემდეგაც, რაც მსოფლიოს გამოჩენილ მხატვართა გამომსახველობით ხერხებს ეზიარა“, -ხელოვნებათმცოდნე, კრიტიკოსი მორის რეინალი.
მარიკა ლორთქიფანიძე - ისტორიკოსი, ნანა ბოტკოველი - მხატვარ კერამიკოსი და ლადო გუდიაშვილი, 1974 წელი.
ედუარდ შევარდნაძე სტუმრად ლადო გუდიაშვილთან
ფოტო გადაღებულია ლადოს სახელოსნოში.
„ხშირად მეკითხებიან: იყო თუ არა მორწმუნე ლადო? რასაკვირველია, მორწმუნე იყო, მაგრამ არა ეკლესიური. ვერ ვიტყვი, რომ მამა ხშირად დადიოდა ეკლესიაში, ანთებდა სანთლებს... ის იყო განსხვავებულად, რაღაც არაჩვეულებრივად მორწმუნე. ყველაფერში სულიერებას ხედავდა, ამბობდა: „არ შეიძლება იყო მონა არაფრის! არც რელიგიის და არც სხვა რამის.
შენ შენი სული უნდა მიიტანო საკურთხეველთან, მაგრამ მონობა - ეს დაუშვებელია“, - ჩუქურთმა გუდიაშვილი.
უჩა ჯაფარიძე - ფერმწერი; თენგიზ ფერაძე - ხელოვნებათმცოდნე, სამხატვრო აკადემიის ყოფილი რექტორი; ნოდარ ჯანბერიძე - ისტორიკოსი, კრიტიკოსი; ნიკოლოზ ჩერქეზიშვილი - იურისტი; ზურაბ წერეთელი - მხატვარი, მოქანდაკე.
ფოტო გადაღებულია 1974 წელს ლადო გუდიაშვილის სახლში.
კონსტანტინე გამსახურდია, ირაკლი აბაშიძე, ლადო გუდიაშვილი და თენგიზ მენთეშაშვილი - პოლიტიკოსი, ელგუჯა ამაშუკელი. 1965 წელი.
ლადო გუდიაშვილი სამხატვრო სახელოსნოში. მარჯვნიდან მეორე - ლადო გუდიაშვილი
„როგორი სიხარული ვიგრძენი, როცა საქართველოს სანაპირო დავინახე. მზით განათებული შემომხვდა აჭარის მთები... ხუთი წლის წინ მასთან განშორების სევდა და ტკივილი ახლა ისეთი სიხარულით მეცვლებოდა, რომ სუნთქვა შემეკრა... ალბათ, ამქვეყნად არ არსებობს უფრო დიდი ბედნიერება, ვიდრე სამშობლოში დაბრუნებაა. წარმოუდგენელი განცდა დამეუფლა, როცა მშობლიურ მიწაზე დავდგი ფეხი“, - ლადო გუდიაშვილი.
ლადო გუდიაშვილი და ავთანდილ ვართაგავა
1973 წლის ოქტომბერი. ფოტო გადაღებულია წყნეთში ლადო გუდიაშვილის სახლის წინ, გორკის ქუჩაზე. „მშობლებისთვის ნანატრი და ნაგვიანები შვილი ვიყავი. როდესაც დავბადებულვარ, სახელის შესარჩევად მამას სულხან-საბას ლექსიკონი გადაუშლია და უთქვამს: რომელ სიტყვასაც თითს დავადებ, ჩემს ქალიშვილს სახელად დავარქმევო. სამჯერ გადაუშლია წიგნი და სამივეჯერ სიტყვა „ჩუქურთმა“ მიუთითებია. აი, ასე დამარქვა მამამ უჩვეულო სახელი — ჩუქურთმა“. - ჩუქურთმა გუდიაშვილი.
ლადო გუდიაშვილი და რუსი მწერალი, პოეტი, საზოგადო მოღვაწე კონსტანტინე სიმონოვი ლადო გუდიაშვილის სახელოსნოში
„ლადო ფრესკებისთვის იყო დაბადებული. ფრესკა იყო მისი სამყარო, რომლის გახსენებაზე ჟრუანტელი უვლიდა ტანში. წონასწორობასაც კი კარგავდა“. - მხატვრის მეუღლე ნინო გუდიაშვილი.
პოეტი, მწერალი გრიგოლ აბაშიძე და ლადო გუდიაშვილი
ლადო გუდიაშვილის სახელოსნო
„ჩვენს სახლში გენიოსები იკრიბებოდნენ: გალაკტიონი, ტიციანი, პაოლო, გოგლა ლეონიძე, ბორის პასტერნაკი, რიხტერი... ყველას უყვარდა ჩვენთან მოსვლა... მოდიოდნენ და იწყებოდა ჭეშმარიტი ნიჭისა და გენიის ზეიმი. ეს იყო საოცარი საღამოები... საუბრობდნენ პოეზიაზე, ხელოვნებაზე, სილამაზეზე, საქართველოზე... წარმოიდგინეთ გოგლა თამადა...
სახელოსნოში იატაკზე გაფენდნენ „ლურჯ სუფრას“, მოუსხდებოდნენ და ასე გრძელდებოდა გათენებამდე. მე მაშინ ძალიან პატარა ვიყავი და ყველაფერ ამას ჩემი საძინებელი ოთახიდან ჩუმად ვადევნებდი თვალყურს“. - ჩუქურთმა გუდიაშვილი.
ლადო გუდიაშვილი თავის სახელოსნოში. 1976 წლის 30 მარტი. ლადო გუდიაშვილის 80 წლის იუბილე
„ამადეო მოდილიანი ყოველ საღამოს კაფე „როტონდაში“ თავის განკუთვნილ ადგილას იდგა და აკეთებდა ჩანახატებს. ხშირად ჩვენ თვალწინ იქმნებოდა მისი სასწაულებრივი სურათები... მაშინ იგი ცნობილი არ იყო... სიცოცხლეში თითქმის არავინ იძენდა მის სურათებს. ბევრს არ ესმოდა, მაგრამ ვისაც ესმოდა, ვინც იმთავითვე შესანიშნავად იცოდა მისი ფასი, არც ისინი ყიდულობდნენ... მოდილიანის სიკვდილის შემდეგ კი თითქმის უსასყიდლოდ დაისაკუთრეს“, - ლადო გუდიაშვილი.
ავთანდილ ვართაგავა და ლადო გუდიაშვილი ლადოს სახელოსნოში. 1979 წლის 4 მარტი
„მამას მუშაობის პროცესი საოცრად ამაღლებული იყო. უყვარდა კარგი მუსიკა, ჯაზი და ამ შესანიშნავი მუსიკის ფონზე ქმნიდა ნამუშევრებს. დარწმუნებული ვარ, დღევანდელი თანამედროვე მუსიკა რომ მოესმინა, მასში ახალ შემოქმედებით ღერძს დაბადებდა. ხატავდა მხატვრობის ყოველგვარი წესების გარეშე. მისი მეგობარი, არაჩვეულებრივი მხატვარი სოლიკო ვირსალაძე ამბობდა: ლადო ისე ხატავს, ფანქარს ფურცლიდან ნახატის დასრულებამდე არ იღებს და საშლელს საერთოდ არ ხმარობსო“. - ჩუქურთმა გუდიაშვილი.
სტუმრად ლადო გუდიაშვილის სახელოსნოში
ლადო გუდიაშვილი, კონსტანტინე სიმონოვი - რუსი მწერალი, პოეტი, საზოგადო მოღვაწე. ირაკლი ანდრონიკოვი - რუსი მწერალი და ლიტერატურათმცოდნე.1978 წელი.
ქართველი ინტელიგენცია პარიზში - ლუქსემბურგის ბაღში
დავით კაკაბაძე - ქართველი ფერმწერი, გრაფიკოსი, თეატრისა და კინოს მხატვარი, ხელოვნების მკვლევარი, პროფესორი. ლადო გუდიაშვილი, შალვა ქიქოძე - ქართველი ფერმწერი, გრაფიკოსი, თეატრის მხატვარი. 1920 წელი.